O badaniu

Pracownia Historii, działająca w ramach Zespołu Dydaktyk Szczegółowych Instytutu Badań Edukacyjnych, przeprowadziła w kolejnych latach – w 2012 i w 2013 – konkurs zatytułowany Lekcja dobrej historii – adresowany do nauczycieli historii gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Podczas spotkań finałowych konkursu wyłonieni laureaci przedstawiali autorskie propozycje dydaktyczne – własne dobre praktyki, najciekawsze spośród nich opublikowane zostały w czasopiśmie Mówią Wieki i zamieszczone na stronie Instytutu.

Konkursowi towarzyszyły badania jakościowe – pogłębione wywiady z nauczycielami laureatami obu edycji. Pierwsza seria wywiadów, w której brali udział laureaci pierwszej edycji konkursu została zrealizowana w okresie od 19 września do 8 listopada 2012 roku. Następna seria wywiadów odbyła się między 25 października a 6 grudnia 2013 roku. Wówczas rozmawiano z laureatami drugiej edycji konkursu. W przeprowadzonym badaniu jakościowym zamierzaliśmy uzyskać jak najwięcej informacji o stylu pracy laureatów konkursu i o tym, jak powstają dobre praktyki w nauczaniu historii. Dodatkowym celem drugiej serii wywiadów było rozpoznanie najbardziej efektywnych metod upowszechniania nowych rozwiązań dydaktycznych wśród nauczycieli tego przedmiotu.

Badanie było uzupełnieniem i rozszerzeniem badania zrealizowanego przez Pracownię Historyczną w roku 2011 (Badanie Realizacji Podstawy Programowej z Historii w szkołach gimnazjalnych. 

Celem badania była próba odpowiedzi na pytania:

• Co nauczyciele uważają za dobre praktyki?
• Z jakich źródeł czerpią pomysły i materiały stosowane na lekcjach?
• W jaki sposób nauczyciele wybierają różne metody pracy z uczniami by, nie tylko urozmaicić lekcje, ale też osiągnąć zakładane cele dydaktyczne?
• W jaki sposób nauczyciele udoskonalają tradycyjne metody dydaktyczne, by poprawić jakość kształcenia?
• Na ile istniejąca literatura przedmiotu pomaga nauczycielom w podnoszeniu jakości swojej pracy i poszukiwaniu nowych rozwiązań?
• W jaki sposób/ jakimi narzędziami sprawdzają skuteczność stosowanych rozwiązań?
• W jaki sposób/przy pomocy jakich narzędzi poznają opinię uczniów na temat swojej pracy (stosowanych metod, narzędzi itp.)?
• W jaki sposób kierują się zapisami Podstawy Programowej w przygotowaniu lekcji?
• W jaki sposób kształcą umiejętności zapisane w podstawie ogólnej?

Metodologia

Badanie dobrych praktyk w nauczaniu historii miało charakter jakościowy. Polegało ono na przeprowadzeniu wywiadów z nauczycielami, którzy zostali laureatami konkursu. 

Raport

"Dobre praktyki w nauczaniu historii. Raport z badania jakościowego"

Pobierz raport [pdf, 0.85 MB]

O badaniu

O badaniu

Badanie „Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej” ma na celu wszechstronny opis nauczania języka polskiego w gimnazjum.

Jest jednym z przedsięwzięć prowadzonych przez Instytut Badań Edukacyjnych jako część projektu systemowego pt. „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”.

Badanie obejmuje całą Polskę i jest zaplanowane na lata 2012–2015. Wezmą w nim udział:

• uczniowie (15 tysięcy gimnazjalistów)
• ich rodzice bądź opiekunowie
• nauczyciele języka polskiego
• nauczyciele bibliotekarze
• dyrektorzy gimnazjów wytypowanych do badania

Nowa podstawa programowa została opracowana po to, by pomóc polskiej szkole w unowocześnianiu i doskonaleniu procesu dydaktycznego. Chcemy zobaczyć, czy tak się rzeczywiście stało. Jeśli się okaże, że w polskiej szkole trzeba coś zmienić, by była efektywniejsza – dzięki badaniu będzie wiadomo, czego zmiany powinny dotyczyć.

Badanie pokaże przede wszystkim:

• w jakim stopniu uczniowie posiedli wiedzę i umiejętności określone w nowej podstawie programowej
• jak środowisko szkolne i pozaszkolne wpływa na wyniki uczniów w nauce języka polskiego
• jakie narzędzia i metody kształcenia stosowane przez nauczycieli są najskuteczniejsze
• jakie są mocne i słabe strony kształcenia polonistycznego (w kontekście zapisów nowej podstawy programowej)

Ponadto dzięki badaniu powstanie baza narzędzi dydaktycznych oraz dobrych praktyk, z której będą mogli swobodnie korzystać nauczyciele i uczniowie.

Raport

Raport

Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej - pobierz raport w PDF

W pierwszym rozdziale raportu, następującym po opisie metodologii badania, zawarty jest opis kompetencji uczniów. W kolejnym rozdziale omówiony został kontekst szkolny, w którym te kompetencje są kształcone – metody dydaktyczne czy postawy nauczycieli. Trzeci rozdział zawiera obraz kontekstu społecznego, wskazano w nim pozaszkolne i szkolne, lecz nieściśle dydaktyczne czynniki wpływające na efekt edukacyjny.

O badaniu

O badaniu

Jednym z istotnych zadań Instytutu Badań Edukacyjnych jest promowanie wykorzystywania badań edukacyjnych, upowszechnianie rezultatów prac badawczych wśród środowisk oświatowych oraz promowanie w szkołach działań opartych o wykorzystanie danych. Z tego względu zrealizowano badanie „Laboratorium Mikrobadań IBE". Przez mikrobadania rozumiemy usystematyzowaną refleksję nauczycieli na temat pracy z uczniami (procesu uczenia i nauczania) i funkcjonowania szkoły.

Badanie zostało zrealizowane w okresie kwiecień-lipiec 2012 r. przez firmę „Era Ewaluacji" na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych. Głównym celem była diagnoza potrzeb nauczycieli w zakresie rozwoju ich kompetencji badawczo-analitycznych, analiza zróżnicowania form aktywności badawczej nauczycieli. Badanie pozwoliło na zebranie informacji o strategiach badawczych stosowanych w szkołach i przez indywidualnych nauczycieli, opinii na temat własnych kompetencji badawczych oraz rozpoznanie potrzeb nauczycieli i dyrektorów szkół w tym zakresie.

Badanie miało charakter jakościowy. Dane pozyskiwano w trakcie zogniskowanych wywiadów grupowych z nauczycielami (FGI), indywidualnych wywiadów pogłębionych z dyrektorami szkół (IDI) oraz z analizy danych zastanych, prezentujących działalność badawczą prowadzoną w szkole, dostarczonych przez uczestników badania. Próba badawcza była zróżnicowana pod względem typu szkoły (szkoły podstawowe, gimnazja, licea, technika i zasadnicze szkoły zawodowe) oraz wielkości miejscowości. Uczestnikami badania byli nauczyciele prowadzący badania na terenie szkoły i/lub badania własne w klasie.

Raport

Raport

Raport prezentuje założenia projektu „Laboratorium Mikrobadań IBE" oraz wyniki badań realizowanych w ramach tego projektu.

Przedstawione wyniki dotyczą placówek, w których nauczyciele zdobyli już pewną wiedzę na temat prowadzenia badań własnych (uczestniczyli w kilkudniowym szkoleniu poświęconym prowadzeniu badań przez nauczycieli). Korzyścią z takiego doboru próby jest możliwość uzyskania konkretnych informacji odnośnie do potrzeb związanych z działalnością badawczą w szkołach od faktycznych realizatorów badań, jednocześnie nie jest to próba reprezentatywna – nie dostarcza informacji na temat zakresu oraz jakości prowadzenia badań w polskich szkołach i w szczególności skupia się na aktywności badawczej mającej charakter ewaluacji wewnętrznej.

Pobierz raport [pdf, 1.7MB]

Słowa kluczowe: badania w szkole, nauczyciel-badacz, mikrobadania, mezobadania, makrobadania, jakość kształcenia, relacje między nauczycielami, współpraca, metody badawcze, rola dyrektora, profesjonalizacja nauczycieli, aktywność analityczno-badawcza nauczycieli;

Kontakt

Kontakt

Joanna Felczak
koordynator Zespołu Badań Nauczycieli

mail: ibe@ibe.edu.pl

tel.: 22 24 17 100

O badaniu

O badaniu

Badanie Nauczanie matematyki w gimnazjum zostało zaprojektowane tak, aby można było ocenić zróżnicowanymi narzędziami praktykę nauczania matematyki na III etapie edukacji szkolnej (gimnazjum) oraz wstępnie rozpoznać szkolne czynniki warunkujące osiąganie efektów kształcenia opisane w nowej podstawie programowej w zakresie wymagań odnoszących się do matematyki – przede wszystkim wymagań ogólnych, które są opisem głównych celów nauczania matematyki.

Badanie obejmowało 20 wylosowanych gimnazjów z czterech województw. W każdym z nich wylosowano do badania jeden oddział klasy drugiej wraz z nauczycielem prowadzącym w tym oddziale lekcje matematyki.

Badanie miało charakter jakościowy, adekwatny dla wstępnego rozeznania problemu. Wniosków z badania nie można więc uogólniać, w sensie statystycznym, na wszystkie gimnazja w Polsce.

Celem badania było uzyskanie pogłębionego wglądu w sposób, w jaki w szkołach realizowana jest nowa podstawa programowa, a nie ilościowa diagnoza poszczególnych problemów.

Wyniki badania pomogą wskazać szanse i zagrożenia dla realizacji podstawy programowej wynikające, jak się wydaje, ze stylów i tradycji nauczania matematyki.

Dla uzyskania możliwie pełnego obrazu nauczania matematyki w każdej z wylosowanych szkół przeprowadzono:
obserwacje czterech kolejnych lekcji matematyki;

• ankietę wśród uczniów;
• wywiad grupowy z uczniami;
• test matematyczny dla uczniów;
• wywiady indywidualne z nauczycielami;
• wywiady indywidualne z rodzicami uczniów.

Badanie pokazało, że:

• nauczyciele są dobrze przygotowani z zakresu wiedzy matematycznej;
• cele szczegółowe podstawy programowej związane z wprowadzaniem i stosowaniem narzędzi matematycznych są dobrze realizowane;
• cele ogólne podstawy programowej związane z rozumowaniem, argumentacją, umiejętnością dobierania własnej strategii są słabiej realizowane;
• zaobserwowaną słabością edukacji matematycznej jest niewystarczająca komunikacja między nauczycielem a uczniami, np. rzadkie reagowanie na potrzeby, pytania i wątpliwości uczniów;
• wśród stosowanych przez nauczycieli matematyki metod pracy przeważają te, które polegają na przekazywaniu wiadomości matematycznych przy biernym uczestnictwie uczniów;
• na obserwowanych lekcjach dominowało ćwiczenie prostych umiejętności narzędziowych; większość zadań domowych też tego dotyczyła. Może to powodować u części uczniów osłabienie motywacji do samodzielnego poszukiwania rozwiązań.

Raport

"Nauczanie matematyki w gimnazjum. Raport z badania"

Pobierz raport [pdf, 0.7 MB]