Opinie IBE
Szkoła samodzielnego myślenia
- Opublikowano: 18 Lis 2011
Kontakt: ssm@ibe.edu.pl |Tel: 22 241 71 13
Wstęp
Szkoła samodzielnego myślenia – to diagnoza kompetencji uczniów z czwartych klas szkół podstawowych, pierwszych klas gimnazjów, pierwszych oraz ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych (liceów i techników). Badanie to sprawdzi, na ile szkoła uczy tzw. umiejętności złożonych z języka polskiego i matematyki (czytania, interpretowania, wnioskowania i argumentowania oraz rozumowania matematycznego). Dowiemy się więc:
- Czy uczniowie potrafią samodzielnie myśleć na każdym etapie nauki?
- Czy uczniowie uczą się krytycznego myślenia, formułowania wniosków i szukania rozwiązań, a nie tylko odtwórczego przekazywania faktów?
- Jak uczniowie rozumują, interpretują, argumentują?
- Na ile dom, szkoła i metody pracy nauczyciela wpływają na rozwój umiejętności złożonych uczniów?
- Jak uczniowie podchodzą do zadań nietypowych, gdy brak gotowego schematu postępowania lub gdy zawodzi stosowanie schematu znanego?
Szkoła samodzielnego myślenia to nie test wiedzy, lecz badanie naukowe.
Cel badania
Po co nam Szkoła samodzielnego myślenia?
Jak wynika z międzynarodowego badania kompetencji uczniów PISA 2009, od 2000 r. polscy uczniowie znacznie poprawili swoje wyniki w tym badaniu – lepiej radzą sobie z wykonywaniem czynności typowych, np. odtworzeniem szkolnej interpretacji tekstu literackiego, w których nie jest konieczne podjęcie samodzielnego rozumowania. Tam, gdzie trzeba argumentować, przekonać do swojego zdania, zinterpretować informację, wyniki polskich uczniów są gorsze. Badanie PISA wykazało także, że nauczanie matematyki ukierunkowane jest raczej na przekazywanie i rozwijanie algorytmicznych umiejętności, a słabiej rozwijane jest to, co o wiele ważniejsze: rozumowanie i argumentowanie, dobieranie odpowiednich narzędzi matematycznych do rozwiązywania problemów, stosowanie metod matematycznych w sytuacjach życia codziennego i w innych dziedzinach nauki, a także opisywanie i interpretowanie w języku matematyki różnych zjawisk.
Szkoła samodzielnego myślenia może być inspiracją do rozwijania u uczniów umiejętności złożonych .
W wyniku badania powstaną także narzędzia dydaktyczne do rozwijania umiejętności złożonych (pomoce naukowe w postaci zadań, ćwiczeń, lekcji pokazowych, aktywnych metod nauki), z których za darmo będą korzystać nauczyciele.
Dlaczego warto
Co SSM da badaczom i szkołom?
Szkoła samodzielnego myślenia umożliwi zainteresowanym szkołom pomiar umiejętności uczniów w zakresie czytania ze zrozumieniem i umiejętności argumentacji (język polski) oraz umiejętności rozumowania, argumentowania i tworzenia strategii (matematyka).
Na podstawie wyników badania będzie można wyciągnąć wnioski na temat poziomu rozwoju umiejętności złożonych, takich jak: formułowanie problemów, tworzenie własnych strategii rozwiązywania zadań, interpretacja, rozumowanie, argumentowanie, dokonywanie analizy i syntezy. Badanie tych samych umiejętności na kolejnych etapach edukacji pozwoli zaobserwować, jak przebiega rozwój umiejętności złożonych i jakie czynniki mają na niego wpływ.
Badanie przeprowadzane będzie w taki sposób, aby dać nauczycielowi informację o wynikach uczniów z jego klasy, a potem dostarczyć mu narzędzi do lepszego rozwijania takich umiejętności, zarówno u uczniów słabych, jak i zdolnych.
Szkoły biorące udział w badaniu otrzymają informację na temat uzyskanych przez uczniów wyników z poszczególnych zadań. Informacja będzie zawierać średni wynik z poszczególnych zadań w całym badaniu na danym etapie edukacyjnym dla danego oddziału klasowego.
W wyniku badania powstaną także narzędzia dydaktyczne do rozwijania umiejętności złożonych (pomoce naukowe w postaci zadań, ćwiczeń, lekcji pokazowych, aktywnych metod nauki), z których będą korzystać za darmo nauczyciele.
Umiejętności sprawdzane w czasie badania będą kluczowe do satysfakcjonującego wyniku na egzaminie gimnazjalnym 2012, który począwszy od roku szkolnego 2011/2012 oparty jest na nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego. Instytut Badań Edukacyjnych w ramach swoich prac badawczych diagnozuje sposób i efekty wdrażania nowej podstawy.
Kogo objęło
Badanie składało się z trzech części: badań pilotażowych przeprowadzonych w II kwartale 2011 r., badania standaryzacyjnego w II połowie 2011 r. oraz głównego badania w I kwartale 2012 roku.
Badania były prowadzane w czwartej klasie szkoły podstawowej, pierwszej klasie gimnazjum oraz pierwszej i ostatniej klasie szkoły ponadgimnazjalnej, co pozwoli na uchwycenie obrazu edukacji na wszystkich etapach.
W listopadzie i grudniu 2011 roku badanie obejęło ok. 10 000 uczniów, czyli ok. 500 oddziałów w 350 szkołach.
Badanie w kwietniu 2012 r. ma mieć charakter powszechny i obejmie wszystkie szkoły, które się do niego zgłoszą. Informacja o możliwości zgłoszenia szkoły ukaże się na stronie internetowej badania w I kwartale 2012 r. Szkołom zostaną udostępnione wystandaryzowane wyniki badania. Na stronie internetowej IBE zostaną umieszczone klucze oceniania testów oraz opisy badanych umiejętności i normy osiągnięć dla poszczególnych etapów kształcenia. Korzystając z nich, nauczyciele ocenią testy uczniów, a następnie porównają ich wyniki z wynikami zawartymi w raporcie. Będą mogli w ten sposób zdiagnozować opanowanie umiejętności złożonych przez poszczególnych uczniów oraz wyciągnąć wnioski w odniesieniu do całych klas, co – wraz narzędziami dydaktycznymi dostępnymi na stronie IBE - może im pomóc ulepszyć swoje metody nauczania.
W części SSM wezmą też udział przedstawiciele szkół biorących udział w badaniu: dyrektorzy, nauczyciele języka polskiego i nauczyciele matematyki, a także rodzice uczniów szkół podstawowych.
Raport
Raport prezentuje najważniejsze wyniki badania “Szkoła samodzielnego myślenia” zakończonego w grudniu 2011 roku. Badanie obejmowało diagnozę poziomu umiejętności złożonych dzieci i młodzieży w zakresie języka polskiego (czytanie, argumentowanie i interpretowanie) i matematyki (modelowanie matematyczne, tworzenie strategii rozwiązywania zadań, rozumowanie i argumentowanie). Badaniem objęto uczniów trzech etapów edukacyjnych (etap II – klasy IV, etap III – klasy I gimnazjum, etap IV – pierwsze i ostatnie klasy szkół ponadgimnazjalnych). W raporcie zaprezentowano zarówno wyniki testów z języka polskiego i matematyki, jak i wyniki badań kognitywnych, charakteryzujących środowisko szkolne i domowe uczniów, ich drogę edukacyjną oraz postawy związane z uczeniem się języka polskiego i matematyki.
Analiza regulacji prawnych zawodu nauczyciela w Polsce
- Opublikowano: 18 Lis 2011
O badaniu Badanie „Analiza regulacji prawnych zawodu nauczyciela” było poświęcone regulacjom statusu zawodowego nauczyciela w Polsce. W ramach badania przeprowadzono analizę aktów prawnych i uzupełnioną ją wywiadami jakościowymi zrealizowanymi przez pracowników terenowych Instytutu Badań Edukacyjnych w okresie wrzesień-październik 2011 r. Wywiady przeprowadzono z dyrektorami placówek oświatowych, przedstawicielami kuratoriów oraz pracownikami Ministerstwa Edukacji Narodowej i Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Celem badania było: O badaniu
Analiza regulacji prawnych zawodu nauczyciela w Polsce (2)
- Opublikowano: 18 Lis 2011
Zespół Badań Nauczycieli | e-mail: rzpn@ibe.edu.pl | tel. 22 24 17 119
O badaniu Badanie „Analiza regulacji prawnych zawodu nauczyciela” było poświęcone regulacjom statusu zawodowego nauczyciela w Polsce. W ramach badania przeprowadzono analizę aktów prawnych i uzupełnioną ją wywiadami jakościowymi zrealizowanymi przez pracowników terenowych Instytutu Badań Edukacyjnych w okresie wrzesień-październik 2011 r. Wywiady przeprowadzono z dyrektorami placówek oświatowych, przedstawicielami kuratoriów oraz pracownikami Ministerstwa Edukacji Narodowej i Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Celem badania było: Joanna Felczak, koordynator Zespołu Badań Edukacyjnych; adres e-mail: j.felczak@ibe.edu.pl; tel.: 22 241 71 51;O badaniu
Kontakt
Laboratorium myślenia – diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce
- Opublikowano: 18 Lis 2011
Pracownia Przedmiotów Przyrodniczych | e-mail: ibe@ibe.edu.pl
O badaniu
O badaniu
Laboratorium myślenia sprawdza u absolwentów gimnazjów poziom posiadanych umiejętności niezbędnych w dorosłym życiu
Biologia, chemia, fizyka i geografia podobnie jak przedmioty humanistyczne kształtują postawy obywatelskie poprzez rozwijanie umiejętności rozumowania. Świadomy obywatel powinien umieć odróżnić, co jest opinią, a co faktem, na przykład w odbiorze reklam, odnieść zdobytą w trakcie nauki wiedzę do życia codziennego, czy poruszać się sprawnie natłoku informacji. Powinien także na podstawie ulotki dołączonej do leku ocenić, czy nie ma przeciwwskazań do jego przyjęcia, albo umieć świadomie zadecydować w głosowaniu o budowie spalarni śmieci w swojej gminie, biorąc pod uwagę merytoryczne argumenty, a emocje.
Badanie Laboratorium myślenia obejmuje absolwentów gimnazjów - uczniów pod sam koniec obowiązkowego kształcenia ogólnego, dla części których będzie to ostatni kontakt z naukami przyrodniczymi.
Laboratorium myślenia sprawdza wiadomości i umiejętności na różnym poziomie trudności
Zmiany zachodzące w polskiej szkole nie omijają także przedmiotów przyrodniczych. Możemy zaobserwować odchodzenie od dominującego do tej pory encyklopedyzmu – ukierunkowania nauczania na przyswojenie przez uczniów dużego zakresu wiadomości. Coraz ważniejsze staje się kształtowanie umiejętności rozumowania. Z punktu widzenia przedmiotów przyrodniczych ważne są umiejętności rozumowania na różnych poziomach trudności: najprostsze, takie jak posługiwanie się pojęciami i opisywanie zjawisk, te na wyższym poziomie, jak wyjaśnianie zjawisk, aż po najtrudniejsze, jak analiza dostępnych informacji i wyciąganie wniosków.
Laboratorium myślenia to pomiar realizowany w szeroki zakresie, niespotykanym dotychczas w Polsce
Żmudna praca ekspertów zaangażowanych w przygotowanie Laboratorium myślenia zaowocowała stworzeniem banku zadań zamkniętych, diagnozujących poziom wiadomości oraz umiejętności rozumowania z zakresu podstawy programowej przedmiotów przyrodniczych na etapie kształcenia ogólnego. Do badania wykorzystano 208 zadań z najlepszymi parametrami statystycznymi, po 52 z każdego badanego przedmiotu. Dzięki wykorzystaniu tego typu zadań można było zwiększyć ich liczbę w badaniu, co pozwala szerzej sprawdzać kompetencje uczniów z danego przedmiotu. Wielką zaletą tych zadań jest szybka i jednoznaczna ocena prawidłowości rozwiązania. Większość zadań pozostaje tajnych przez cały okres badania, jednak co roku część jest odtajniana i można się z nimi zapoznać i wykorzystać jako środek dydaktyczny na zajęciach edukacyjnych. Umieszczane są na stronie instytutu www.bnd.ibe.edu.pl wraz z obszernymi komentarzami.
Cele badania
Cele badania
Laboratorium myślenia – diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce to badanie, które ma na celu ocenę umiejętności uczniów – absolwentów gimnazjów – w obszarze przedmiotów przyrodniczych, tj.: biologii, chemii, fizyki i geografii.
Cele badania to:
- zbadanie poziomu wiadomości i umiejętności z zakresu podstawy programowej przedmiotów przyrodniczych do gimnazjum ze szczególnym naciskiem na umiejętności rozumowania, w tym rozumowania naukowego;
- zbadanie, czy i jaki jest wpływ wprowadzanych zmian w systemie edukacji na poziom wiadomości i umiejętności uczniów;
- zbadanie, czy i jaka jest korelacja wyników osiąganych w wybranych zadaniach egzaminacyjnych z zadaniami badania Laboratorium myślenia;
- opracowanie narzędzi – zamkniętych zadań testowych, które trafnie i rzetelnie sprawdzają umiejętności rozumowania, w tym rozumowania naukowego;
- opracowanie rekomendacji dla systemu edukacji zawierających rozwiązania udoskonalające kształcenie przyrodnicze na poziomie nauczania obowiązkowego.
Jak badamy
Jak badamy
Laboratorium myślenia to badanie ilościowe polegające na rozwiązaniu przez uczniów testu składającego się z 52 pytań zamkniętych z biologii, chemii, fizyki i geografii. Ponadto, uczniowie wypełniają kwestionariusz z pytaniami dotyczącymi zainteresowań przedmiotami przyrodniczymi oraz metod pracy, z którymi się zetknęli na zajęciach z tych przedmiotów w gimnazjum. W trakcie badania zbierane są także wyniki uczniów z egzaminu gimnazjalnego.
Badanie realizowane było w czterech cyklach, realizowanych w latach 2011, 2012, 2013 i 2014 na próbie losowej obejmującej co roku ponad 7000 uczniów klas pierwszych ze 180 szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski. Badania każdorazowo odbywa się wczesną jesienią, tak by uczniowie biorący w nim udział mieli za sobą pełen cykl kształcenia gimnazjalnego, a wpływ ich obecnej szkoły był jeszcze możliwie niewielki.
Aktualności
Aktualności
- Od 20 sierpnia 2014 rozpoczynamy rekrutację szkół do IV cyklu badania. Podobnie jak w I, II i III cyklu na terenie Polski zostało wylosowanych 180 szkół: licea, technika i zasadnicze szkoły zawodowe.
Ankieterzy Millward Brown ( firma badawcza wybrana w przetargu do przeprowadzenia badania ) we wrześniu i na początku października 2014 ustalą dogodny dla szkoły termin realizacji, zbiorą zgody na udział uczniów w badaniu oraz przyniosą do szkół materiały edukacyjne wypracowane przez IBE w toku badania (odtajnione zadania z komentarzami ekspertów).
Badanie w szkołach rozpoczniemy od 29 września i potrwa do końca października 2014. Jak w poprzednich cyklach uczniowie przez dwie godziny lekcyjne rozwiążą test z biologii, chemii, fizyki i geografii (zakres podstawy programowej do gimnazjum) oraz wypełnią kwestionariusz dotyczące m.in. ich zainteresowań przedmiotami przyrodniczymi. - Zakończyliśmy już III cykl badania, który realizowany był na terenie 180 wylosowanych szkół w terminie od 30 września do 31 października 2013 roku. Wzieło w nim udział ponad 14 000 uczniów. Po raz pierwszy w tym cyklu wezmą w nim udział nie tylko uczniowie rozpoczynający naukę w szkole ponadgimnazjalnej ale również ich starsi koledzy z klas II. Chodzi o to, by zdiagnozować poziom umiejętności zarówno u tegorocznych absolwentów gimnazjów jak i u uczniów, którzy ukończyli pełny cykl podstawowej edukacji przyrodniczej (przypominamy, że nauka przedmiotów przyrodniczych w zakresie podstawowym kończy się w szkole ponadgimnazjalnej po pierwszej klasie).
Uczniowie – tak samo jak w I i II cyklu - przez dwie godziny lekcyjne rozwiążą test składający się z 52 zadań zamkniętych z zakresu biologii, chemii, fizyki i geografii oraz wypełnią kwestionariusz, w którym odpowiedzą na pytania dotyczące m.in. ich zainteresowań przedmiotami przyrodniczymi oraz metod nauczania, z którymi zetknęli się na lekcjach z tych przedmiotów.
Wyniki III cyklu badania, po ich szczegółowej analizie i opracowaniu, będą podane do wiadomości publicznej w postaci raportu. Ponadto każda szkołą biorąca udział w badaniu otrzyma – natychmiast po ich opracowaniu - wyniki swoich uczniów już w pierwszym kwartale 2014 roku.
W trakcie badania Pracownia Przedmiotów Przyrodniczych przekaże szkołom narzędzia dydaktyczne, wspierające pracę nauczyciela-przyrodnika w postaci odtajnionych po I i II cyklu badania zadań, opatrzonych komentarzami ekspertów. - 28 sierpnia 2012 rozpoczęła się rekrutacja placówek ponadgimnazjalnych, wylosowanych do drugiego cyklu badania „Laboratorium myślenia – diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce”. Tak jak w poprzednim cyklu, w badaniu weźmie udział ponad 7 tysięcy uczniów z 180 placówek z całego kraju.
- Realizacja badania w szkołach odbywać się będzie w dniach 8-26 października, zostanie ona poprzedzona wizytą ankietera. Ankieter między innymi zaplanuje z dyrekcją szkoły termin badania, przedstawi dyrekcji procedury badawcze oraz zbierze zgody rodziców na udział uczniów w badaniu.
- 2 marca odbyła się konferencja, na której zaprezentowano wyniki, metodologię oraz wnioski po pierwszym cyklu badania. Na spotkanie oprócz ekspertów IBE, zaproszono przedstawicieli 180 szkół, które wzięły udział w badaniu. Zaproszono ponad 160 nauczycieli przedmiotów przyrodniczych z innych gimnazjów. Obecni byli również przedstawiciele MEN, kuratoriów oświaty, ORE, OKE a także pracownicy uczelni wyższych prowadzących zajęcia z dydaktyki przedmiotów przyrodniczych. Uczestnicy mieli możliwość wziąć udział w 4 panelach na których omawiane były założenia pomiaru z każdego badanego przedmiotu.
Raport
Celem badania „Laboratorium myślenia” jest diagnoza umiejętności absolwentów gimnazjum w zakresie przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, fizyki i geografii w kontekście zmiany podstawy programowej. Badanie prowadzone jest przez 4 lata (2011-2014) i obejmuje ostatni rocznik gimnazjalistów kształconych według starej podstawy programowej oraz 3 roczniki nauczane według nowej podstawy. Duży nacisk położono na pomiar kluczowych umiejętności rozumowania w naukach przyrodniczych, jak wybór hipotez, planowanie eksperymentu, wyszukiwanie i krytyczna analiza informacji, wnioskowanie naukowe. Badania pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy reforma podstawy programowej w istotny sposób wpłynęła na poziom kształtowania umiejętności gimnazjalistów, a przede wszystkim, czy osiągnięty został jej główny cel, jakim było odejście od nauczania encyklopedycznego na rzecz problemowego.
Prezentowane w raporcie „Laboratorium myślenia - diagnoza umiejętności gimnazjalistów w zakresie przedmiotów przyrodniczych 2011" wyniki są diagnozą stanu wyjściowego przed wprowadzeniem nowej podstawy programowej.
Kontakt
Pracownia Przedmiotów Przyrodniczych
e-mail: ibe@ibe.edu.pl
Natalia Skipietrow
rzecznik prasowy
e-mail: n.skipietrow@ibe.edu.pl
tel. 22 241 71 66
Badanie początkujących nauczycieli
- Opublikowano: 18 Lis 2011
Zespół Badań Nauczycieli | e-mail: bpn@ibe.edu.pl | tel. 22 24 17 119
O badaniu
O badaniu
Jakość kształcenia oraz doświadczenie zawodowe odgrywają kluczową rolę w karierze nauczyciela. Samo ukończeniu kierunków nauczycielskich nie jest tożsame z gotowością do pracy w szkole. Nauczyciel wyposażony w „kompetencje początkowe” wymaga ciągłego procesu doskonalenia. Okres zawodowego startu oraz profesjonalna adaptacja są szczególnie ważne – rozstrzygają bowiem czy nauczyciel dostosuje się do warunków pracy w szkole i czy w niej pozostanie.
Badanie jakościowe prowadzone przez Instytut Badań Edukacyjnych pozwoliło na ocenę przygotowania praktycznego nauczycieli oraz adaptacji zawodowej początkującego nauczyciela w szkole.
Do podstawowych celów badania „Początkujących nauczycieli” należały:
- analiza i ocena sposobu kształcenia studentów do pracy w zawodzie nauczyciela,
- identyfikacja mocnych i słabych stron w zakresie kompetencji nauczyciela,
- analiza procesu adaptacji zawodowej nauczyciela, w tym identyfikacja problemów w relacjach z dyrektorem, zespołem nauczycielskim, uczniami, rodzicami oraz partnerami zewnętrznymi,
- poznanie motywów podjęcia decyzji o pracy w zawodzie nauczyciela,
- identyfikacja zalet i wad związanych z wykonywaniem zawodu z punktu widzenia badanych nauczycieli,
- konfrontacja wyobrażeń na temat pracy nauczyciela przed wejściem do zawodu z rzeczywistymi wyzwaniami i trudnościami związanymi z wykonywaniem pracy nauczyciela,
- identyfikacja wyobrażeń badanych nauczycieli na temat przebiegu ich kariery zawodowej,
- poznanie opinii dyrektorów szkół na temat kształcenia nauczycieli, w tym na temat przygotowania praktycznego,
- poznanie opinii dyrektorów szkół na temat funkcjonowania początkującego nauczyciela w szkole – relacje z dyrekcją, nauczycielami, uczniami, rodzicami,
- poznanie sposobów organizacji wsparcia początkującego nauczyciela w szkole, w tym identyfikacja czynników ułatwiających i utrudniających adaptację zawodową nauczyciela.
Badanie „zrealizowała firma PBS DG. Trwało ono od maja do lipca 2011 roku.
Raport
Przedmiotem badań opisywanych w raporcie był stopień przygotowania i adaptacji zawodowej początkujących nauczycieli do pracy w szkole oraz ich mocne i słabe strony w momencie wejścia do zawodu. Badanie miało charakter jakościowy, zostało przeprowadzone metodą indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI).
Przeprowadzono 76 wywiadów (IDI) z nauczycielami o krótkim stażu pracy – początkującymi nauczycielami, 45 wywiadów (IDI) z dyrektorami szkół oraz dodatkowo, w celu uzupełnienia danych: 15 wywiadów z nauczycielami starszymi stażem i 15 wywiadów z uczniami.
Słowa kluczowe: początkujący nauczyciele, wejście do zawodu, przygotowanie do zawodu, przygotowanie praktyczne i teoretyczne nauczycieli, słabe i mocne strony nauczycieli;
Kontakt
Joanna Felczak koordynator Zespołu Badań Edukacyjnych
mail: ibe@ibe.edu.pl
tel.: 22 24 17 100
