Opinie IBE
Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej
- Opublikowano: 29 Sie 2012
O badaniu Badanie „Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej” ma na celu wszechstronny opis nauczania języka polskiego w gimnazjum. Jest jednym z przedsięwzięć prowadzonych przez Instytut Badań Edukacyjnych jako część projektu systemowego pt. „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”. Badanie obejmuje całą Polskę i jest zaplanowane na lata 2012–2015. Wezmą w nim udział: Nowa podstawa programowa została opracowana po to, by pomóc polskiej szkole w unowocześnianiu i doskonaleniu procesu dydaktycznego. Chcemy zobaczyć, czy tak się rzeczywiście stało. Jeśli się okaże, że w polskiej szkole trzeba coś zmienić, by była efektywniejsza – dzięki badaniu będzie wiadomo, czego zmiany powinny dotyczyć. Badanie pokaże przede wszystkim: Ponadto dzięki badaniu powstanie baza narzędzi dydaktycznych oraz dobrych praktyk, z której będą mogli swobodnie korzystać nauczyciele i uczniowie. Raport Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej - pobierz raport w PDF
W pierwszym rozdziale raportu, następującym po opisie metodologii badania, zawarty jest opis kompetencji uczniów. W kolejnym rozdziale omówiony został kontekst szkolny, w którym te kompetencje są kształcone – metody dydaktyczne czy postawy nauczycieli. Trzeci rozdział zawiera obraz kontekstu społecznego, wskazano w nim pozaszkolne i szkolne, lecz nieściśle dydaktyczne czynniki wpływające na efekt edukacyjny.
O badaniu
Raport
Laboratorium Mikrobadań IBE
- Opublikowano: 29 Maj 2012
Zespół Badań Nauczycieli | e-mail: ibe@ibe.edu.pl | Tel: 22 24 17 100
O badaniu Jednym z istotnych zadań Instytutu Badań Edukacyjnych jest promowanie wykorzystywania badań edukacyjnych, upowszechnianie rezultatów prac badawczych wśród środowisk oświatowych oraz promowanie w szkołach działań opartych o wykorzystanie danych. Z tego względu zrealizowano badanie „Laboratorium Mikrobadań IBE". Przez mikrobadania rozumiemy usystematyzowaną refleksję nauczycieli na temat pracy z uczniami (procesu uczenia i nauczania) i funkcjonowania szkoły. Badanie zostało zrealizowane w okresie kwiecień-lipiec 2012 r. przez firmę „Era Ewaluacji" na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych. Głównym celem była diagnoza potrzeb nauczycieli w zakresie rozwoju ich kompetencji badawczo-analitycznych, analiza zróżnicowania form aktywności badawczej nauczycieli. Badanie pozwoliło na zebranie informacji o strategiach badawczych stosowanych w szkołach i przez indywidualnych nauczycieli, opinii na temat własnych kompetencji badawczych oraz rozpoznanie potrzeb nauczycieli i dyrektorów szkół w tym zakresie. Badanie miało charakter jakościowy. Dane pozyskiwano w trakcie zogniskowanych wywiadów grupowych z nauczycielami (FGI), indywidualnych wywiadów pogłębionych z dyrektorami szkół (IDI) oraz z analizy danych zastanych, prezentujących działalność badawczą prowadzoną w szkole, dostarczonych przez uczestników badania. Próba badawcza była zróżnicowana pod względem typu szkoły (szkoły podstawowe, gimnazja, licea, technika i zasadnicze szkoły zawodowe) oraz wielkości miejscowości. Uczestnikami badania byli nauczyciele prowadzący badania na terenie szkoły i/lub badania własne w klasie. Raport Przedstawione wyniki dotyczą placówek, w których nauczyciele zdobyli już pewną wiedzę na temat prowadzenia badań własnych (uczestniczyli w kilkudniowym szkoleniu poświęconym prowadzeniu badań przez nauczycieli). Korzyścią z takiego doboru próby jest możliwość uzyskania konkretnych informacji odnośnie do potrzeb związanych z działalnością badawczą w szkołach od faktycznych realizatorów badań, jednocześnie nie jest to próba reprezentatywna – nie dostarcza informacji na temat zakresu oraz jakości prowadzenia badań w polskich szkołach i w szczególności skupia się na aktywności badawczej mającej charakter ewaluacji wewnętrznej. Słowa kluczowe: badania w szkole, nauczyciel-badacz, mikrobadania, mezobadania, makrobadania, jakość kształcenia, relacje między nauczycielami, współpraca, metody badawcze, rola dyrektora, profesjonalizacja nauczycieli, aktywność analityczno-badawcza nauczycieli; Kontakt Joanna Felczak mail: ibe@ibe.edu.pl O badaniu
Raport
Raport prezentuje założenia projektu „Laboratorium Mikrobadań IBE" oraz wyniki badań realizowanych w ramach tego projektu.Kontakt
koordynator Zespołu Badań Nauczycieli
tel.: 22 24 17 100
.
Badanie dydaktyki szczegółowej matematyki w gimnazjum
- Opublikowano: 22 Maj 2012
Pracownia matematyki | e-mail: ppmatematyka@ibe.edu.pl
O badaniu Badanie Nauczanie matematyki w gimnazjum zostało zaprojektowane tak, aby można było ocenić zróżnicowanymi narzędziami praktykę nauczania matematyki na III etapie edukacji szkolnej (gimnazjum) oraz wstępnie rozpoznać szkolne czynniki warunkujące osiąganie efektów kształcenia opisane w nowej podstawie programowej w zakresie wymagań odnoszących się do matematyki – przede wszystkim wymagań ogólnych, które są opisem głównych celów nauczania matematyki. Badanie miało charakter jakościowy, adekwatny dla wstępnego rozeznania problemu. Wniosków z badania nie można więc uogólniać, w sensie statystycznym, na wszystkie gimnazja w Polsce. Celem badania było uzyskanie pogłębionego wglądu w sposób, w jaki w szkołach realizowana jest nowa podstawa programowa, a nie ilościowa diagnoza poszczególnych problemów. Wyniki badania pomogą wskazać szanse i zagrożenia dla realizacji podstawy programowej wynikające, jak się wydaje, ze stylów i tradycji nauczania matematyki. Dla uzyskania możliwie pełnego obrazu nauczania matematyki w każdej z wylosowanych szkół przeprowadzono: Badanie pokazało, że:O badaniu
Badanie obejmowało 20 wylosowanych gimnazjów z czterech województw. W każdym z nich wylosowano do badania jeden oddział klasy drugiej wraz z nauczycielem prowadzącym w tym oddziale lekcje matematyki.
obserwacje czterech kolejnych lekcji matematyki;
Badanie uczenia się i nauczania języków obcych w gimnazjum
- Opublikowano: 23 Lut 2012
Badanie uczenia się i nauczania języków obcych (BUNJO) to trzyletnie, podłużne badanie umiejętności uczniów w zakresie języka angielskiego. Objęło ono uczniów ze 120 szkół gimnazjalnych, którzy w roku szkolnym 2011/12 rozpoczęli naukę języka obcego według podstawy programowej III.1 (program kontynuacyjny). W każdej ze szkół do badania przystępowali uczniowie z trzech grup nauczania języka angielskiego, ich nauczyciele oraz dyrektor szkoły. W każdym z trzech lat realizacji projektu uczniowie przystępowali do testów językowych (kompetencji lub osiągnięć) z języka angielskiego. W roku 2011/12 były to testy kompetencji w zakresie struktur gramatycznych i słownictwa. W drugim roku badania testy językowe dotyczyły osiągnięć uczniów w zakresie rozumienia ze słuchu, rozumienia tekstu pisanego, znajomości słownictwa, gramatyki oraz funkcji językowych, a także tworzenia wypowiedzi pisemnej. Trzeci etap badania składał się z testów kompetencji oraz testów osiągnięć sprawdzających cztery wyżej wymienione sprawności językowe. Raport „Efekty nauczania języka angielskiego na III etapie edukacyjnym” podsumowuje wyniki dwóch badań prowadzonych w latach 2012–2014 przez Pracownię Języków Obcych Instytutu Badań Edukacyjnych: Badania uczenia się i nauczania języków obcych w gimnazjum (BUNJO) oraz drugiej edycji Badania umiejętności mówienia (BUM 2). Publikacja w komplementarny sposób ukazuje profil umiejętności absolwenta polskiego gimnazjum – przedstawia informacje dotyczące poziomu osiągnięć szkolnych w zakresie wszystkich czterech sprawności językowych: rozumienia tekstu pisanego, rozumienia ze słuchu, tworzenia wypowiedzi pisemnych i ustnych. Celem raportu jest także wskazanie wybranych czynników indywidualnych, szkolnych oraz pozaszkolnych potencjalnie i faktycznie warunkujących efektywność nauczania języka angielskiego młodzieży gimnazjalnej. W odniesieniu do czynników dotychczas niebadanych szerszej na reprezentatywnych próbach, takich jak np. kwestie uczestnictwa w szkolnych i pozaszkolnych zajęciach językowych, autorzy referują także bardziej szczegółowe informacje dotyczące skali danego zjawiska. Raport kończy się wnioskami dotyczącymi stanu nauczania języków obcych w polskiej szkole, możliwości podnoszenia jakości dydaktyki języków oraz wsparcia tego procesu przez różne grupy docelowe. Raport cząstkowy "Język angielski w gimnazjum" przedstawia dane zebrane w pierwszym roku badania. Autorzy raportu starali się pokazać, jaki obraz nauki języka obcego w szkole wyłania się z relacji (kwestionariuszy i wywiadów) różnych uczestników życia szkolnego: dyrektorów szkół, nauczycieli i uczniów. Raport napisany został z myślą o osobach zaangażowanych na co dzień w proces uczenia się i nauczania. Raport podsumowujący cały projekt badawczy opublikowany zostanie w 2015 roku. Konferencja dla dyrektorów szkół W dniu 27 lutego 2012 roku w Warszawie miała miejsce konferencja prezentująca założenia i cele badania skierowana do dyrektorów szkół uczestniczących w projekcie. Podczas konferencji zostały zaprezentowane wszystkie wymiary projektu BUNJO, a także korzyści z uczestnictwa w badaniu dla uczniów, nauczycieli oraz samych placówek. Przedstawiony został również zespół badaczy Pracowni Języków Obcych IBE, który opracował badanie oraz koordynator terenowy badania z ramienia firmy realizującej I etap BUNJO. W dniu 22 czerwca 2013 roku odbyła się w Warszawie konferencja dla nauczycieli języka angielskiego ze szkół biorących udział w projekcie BUNJO. Tematem przewodnim konferencji była praca z uczniami o zróżnicowanym poziomie językowym. Uczestnikom przedstawiono również wstępne wyniki z I etapu badania. Wykłady i warsztaty poprowadzili metodycy oraz autorzy podręczników i materiałów dydaktycznych, a także przedstawiciele Pracowni Języków Obcych IBE.
O badaniu
O badaniu
Badania kompetencji językowych uzupełnione były o szereg badań kontekstowych. W ramach pierwszego etapu zrealizowane zostały badania kwestionariuszowe oraz wywiady indywidualne wśród trzech grup docelowych badania – uczniów, nauczycieli i kadry zarządzającej szkoły. Przeprowadzono również badanie socjologicznych i ekonomicznych cech rejonu szkoły oraz badanie podręczników i programów nauczania wykorzystywanych w danej klasie. Dodatkowo 40 wybranych szkół uczestniczyło w badaniu obserwacyjnym, podczas którego obserwacji podlegały lekcje języka angielskiego grup nauczania uczestniczących w badaniu. W trakcie ostatniego etapu projektu ponowiono badania kwestionariuszowe uczniów, nauczycieli i dyrektorów dotyczące indywidualnych i szkolnych czynników, które mogą wpływać na umiejętności językowe uczniów.
Badanie zrealizowane zostało w latach 2012-2014. Pierwszy i trzeci etap badania przeprowadzony był przez firmę Millward Brown S.A. Drugi etap badania zrealizowany został przez firmę InterActive – Agencja Komunikacji Marketingowej.Raporty
Raporty
Materiały
Materiały
Konferencja dla nauczycieli języka angielskiego
Badanie procesu wdrażania reformy wyrównywania szans edukacyjnych
- Opublikowano: 7 Lut 2012
Zespół Badań Instytucjonalnych | Tel: 22 24 17 139
O badaniu
W kwietniu 2011 Instytut Badań Edukacyjnych przeprowadził badanie jakościowe na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Badanie koncentrowało się na obserwacji procesu wdrażania zapisów zawartych w rozporządzeniach wydanych 17 listopada 2010 roku (tzw. „pakiet sześciu rozporządzeń”), a szczególności dwóch z nich:
1. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;
2. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych.Badanie zostało przeprowadzone w szesnastu szkołach (po jednej szkole w każdym z województw) wylosowanych z listy ponad stu szkół włączonych do pilotażu przeprowadzanego przez MEN. Poza kontaktami ze szkołą, a w niej: nauczycielami włączonymi do prac zespołu, psychologami, pedagogami i dyrektorami, zostały także przeprowadzone wywiady z przedstawicielami organów prowadzących (właściwym dla danej szkoły poddanej badaniu).
Zespół Badań Instytucjonalnych | Tel: 22 24 17 139
· poznanie występujących trudności przy wdrażaniu zmian,
· następstw tych zmian w zakresie organizacji pracy w szkole,
· organizacji i przebiegu prac w zespołach rozpoznających potrzeby uczniów
· poznanie opinii dyrektorów szkół, nauczycieli, psychologów, pedagogów oraz przedstawicieli samorządu na temat potrzeby zmian w zakresie organizowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Zespół Badań Instytucjonalnych | Tel: 22 24 17 139
Metodologia
Badanie miało charakter jakościowy i zostało przeprowadzone w oparciu o pogłębione wywiady indywidualne (tzw. In-Depth Interview). Do badania wybrane zostały szkoły podstawowe jak i gimnazja spośród listy ponad 100 szkó, które dobrowolnie zgłosiły się do wzięcia udziału w pilotażu. Głównym kryterium doboru szkół do próby była liczba uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się (na podstawie SIO).
Zespół Badań Instytucjonalnych | Tel: 22 24 17 139
Najważniejsze wnioski podsumowujące wyniki badania jakościowego
· Ogólnie, idea indywidualizacji procesu kształcenia i budowanie oferty szkoły w odpowiedzi na potrzeby ucznia była postrzegana jako ważna przez wszystkich respondentów biorących udział w badaniu: dyrektorów, koordynatorów zespołów, psychologów i pedagogów oraz przedstawicieli organów prowadzących.
· Respondenci z każdej grupy podkreślali, że rozporządzenie wskazuje na potrzebę organizowania wsparcia i pomocy uczniom, którzy nie posiadają orzeczenia lub opinii a wymagają indywidualnego podejścia.
· Rozporządzenie jest postrzeganie przez psychologów i pedagogów jako krok w kierunku urzeczywistnienia idei indywidualizacji i dostosowywania metod oraz form nauczania do potrzeb czy możliwości uczniów. Kładzie ono także nacisk na przeprowadzenie szczegółowej diagnozy potrzeb i możliwości uczniów.
· Za godny uwagi uznano pomysł objęcia opieką psychologiczno-pedagogiczną uczniów zdolnych, gdyż wskazywano tę grupę jako dotąd pomijaną.
· Doceniano fakt, iż MEN zwróciło uwagę na potrzebę poświęcenia przez grono pedagogiczne większej uwagi funkcjonowaniu ucznia poprzez wielospecjalistyczną diagnozę oraz większe szanse dzieci na uzyskanie pomocy specjalistycznej w szkole.
· Wskazywano równocześnie na trudności, wdrażania zmian. Najwięcej z nich dotyczyło pracy zespołów oraz dodatkowych obowiązków grona pedagogicznego, w tym konieczność dodatkowej pracy po godzinach w celu opracowania dokumentacji oraz uczestniczenia w spotkaniach zespołów.
· Za przeszkodę w pełnej realizacji zapisów rozporządzeń uważano brak środków finansowych na zatrudnienie specjalistów, dzięki którym możliwe będzie zrealizowanie indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych.
· Obawiano się tego, że w wyniku płożenia nacisku na pracę z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zarówno tych z deficytami jak i zdolnych, może dojść do nadmiernego obciążenia nauczycieli oraz pomijania potrzeb uczniów przeciętnych, tzw. „średniaków”.
· Poziom przygotowania szkół do wprowadzania zmian był bardzo zróżnicowany. Pojawiały się wypowiedzi skrajne, począwszy od szkół, które już wcześniej realizowały pomoc psychologiczno-pedagogiczną w formie zbliżonej do tej, jaka została zarysowana w rozporządzeniach, po szkoły nie mające żadnych doświadczeń w tym zakresie. Większość respondentów deklarowała jednak umiarkowany lub niski poziom przygotowania, co wiązało się z poczuciem niedostatecznych kompetencji w obszarze organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
· Poczucie przygotowania do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi było uzależnione od posiadanego kierunkowego wykształcenia oraz wcześniejszego indywidualnego doświadczenia nauczycieli w pracy z dziećmi (obecne zwłaszcza w szkołach posiadających odziały integracyjne).
· Nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy pracujący w szkołach zgłaszali potrzeby edukacyjne w zakresie pracy z uczniem niepełnosprawnym, logopedii, socjoterapii i terapii pedagogicznej. Nie zgłaszano natomiast potrzeby zdobywania dodatkowych kompetencji w zakresie pracy z uczniem zdolnym. Większą wagę przywiązywano do pracy z uczniami z deficytami.
· Rola, jaką psycholodzy i pedagodzy pełnili w zespołach ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych zależała od tego, czy byli zatrudnieni w szkole, czy w poradni. Respondenci pracujący w szkołach byli bardziej zaangażowani w prace zespołów na każdym etapie, podczas gdy pracownicy poradni pełnili rolę ekspertów, którzy przeprowadzali diagnozę i z którymi nauczyciele lub dyrektorzy konsultowali indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne.
· Szkoły różniły się między sobą stopniem realizacji poszczególnych etapów opracowywania i wdrażania programów. Najbardziej zaawansowane w pracach okazały się szkoły z oddziałami integracyjnymi .
· Największą zaletą spotkań zespołów była możliwość współpracy i komunikacji pomiędzy gronem pedagogicznym a psychologiem, pedagogiem i poznanie opinii na temat ucznia i jego funkcjonowania, widzianego z różnych perspektyw.
· Z punktu widzenia psychologów/pedagogów najwięcej problemów w pracy zespołów nastręczało opracowanie wzorów dokumentów, przeprowadzenie diagnozy i zaprojektowanie rozwiązań oraz znalezienie czasu na spotkania. Dyrektorzy natomiast, wymieniali kilka problemów związanych z funkcjonowaniem zespołów: pogodzenie grafiku spotkań grona pedagogicznego, opracowanie dokumentacji oraz pozyskanie dodatkowych środków na zabezpieczenie od nowego roku szkolnego etatów dla specjalistów.
· Sugestie dotyczące ewentualnych zmian w zapisach rozporządzenia, dotyczyły głównie doprecyzowania kwestii związanych z tworzeniem dokumentacji i organizacją pracy zespołów. Respondenci byli zainteresowani otrzymaniem gotowych wzorów potrzebnych dokumentów oraz jasnych wytycznych do tego, jak mają wyglądać prace zespołów. Oczekiwano także szkoleń w zakresie wdrażania programów: prowadzenia diagnozy i na jej podstawie opracowywania indywidualnych programów. Szczególnie istotne było to dla tych psychologów i pedagogów, którzy nie posiadali kompetencji pozwalających na projektowanie programów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych czy też socjoterapeutycznych.
· Respondenci oczekiwali, że wraz z wprowadzeniem rozporządzenia otrzymają środki finansowe pozwalające na organizowanie zajęć dodatkowych przez specjalistów z zewnątrz. Takie podejście może spowodować planowanie tylko tych zajęć, do prowadzenia których członkowie grona pedagogicznego mają uprawnienia, a zatem – powrót do sytuacji, która panuje do tej pory.
· Ubolewano nad tym, że w ślad za rozporządzeniami nie pojawiły się akty prawne obligujące samorządy do zwiększenia środków finansowych przeznaczonego na organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz doposażenie szkół. Samorządy zwykle stawały na stanowisku, że budżetu nie zwiększą. .
