Raport jubileuszowy. Prywatne i publiczne wydatki na oświatę + raporty BECKER
- Opublikowano: 3 Gru 2015
Edukacja to inwestycja o charakterze zarówno indywidualnym, jak i społecznym. Dlatego w edukacji wydatki prywatne i publiczne nakładają się na siebie. Wiedza na temat wysokości tych nakładów jest fragmentaryczna. Dotychczasowe badania dostarczają informacji na temat przeciętnych i globalnych kwot tych nakładów, osobno ponoszonych przez gospodarstwa domowe i sektor publiczny. Szczególnie dobrze rozpoznana wydaje się strona publiczna. Jednak brak jest badań, które pozwoliłyby na wspólne potraktowanie kosztów ponoszonych przez oba sektory. Dopiero takie połączenie pozwala ocenić politykę publiczną z punktu widzenia jej dostosowania do możliwości i potrzeb prywatnych – a zatem ocenić realizację konstytucyjnej zasady pomocniczości podmiotów publicznych wobec jednostek.
Dostrzegając te braki, zdecydowaliśmy się poświęcić osobny raport kwestii wydatków prywatnych i publicznych i ich wzajemnych powiązań. Mamy nadzieję, że przedstawione w raporcie wyniki badań i analiz, opierające się na różnorodnych źródłach danych i uwzględniające zarówno poziom krajowy, jak i lokalny, pozwoli wzmocnić i poszerzyć debatę publiczną dotyczącą finansowania edukacji. Raport stanowi jednocześnie podsumowanie efektów zmian w polskim systemie oświaty, będących wynikiem trwających od 25 lat procesów decentralizacji zarządzania i finansowania oświaty.
Wraz z Raportem jubileuszowym "Prywatne i publiczne wydatki na oświatę" prezentujemy raporty cząstkowe z Badania ekonomicznych uwarunkowań celów i kierunków alokacji nakładów na edukację realizowanych przez podmioty publiczne i prywatne w Polsce (BECKER) dla poszczególnych badanych powiatów:
- Raport dla powiatu giżyckiego
- Raport dla powiatu głogowskiego
- Raport dla powiatu m. Poznań
- Raport dla powiatu pruszkowskiego
- Raport dla powiatu sępoleńskiego
- Raport dla powiatu m. Siemianowice Śląskie
- Raport dla powiatu sokólskiego
- Raport dla powiatu m. Świnoujście
- Raport dla powiatu m. Tarnobrzeg
Prezentowany Raport Jubileuszowy składa się z trzech części. Pierwsza poświęcona jest nakładom prywatnym, druga publicznym, w rozdziale trzecim dokonano zestawienia prywatnych i publicznych wydatków na edukację. W raporcie prezentujemy analizy danych ogólnopolskich- z Badania Budżetów Gospodarstw Domowych w odniesieniu do nakładów prywatnych i dane z budżetów samorządów dla oceny nakładów publicznych. Te dane nie pozwalają jednak na zestawienie wydatków i publicznych i prywatnych. Pokazują one tylko uśrednione wielkości, nie pozwalają ocenić czy i jak wydatki publiczne i prywatne się ze sobą wiążą. Z tego powodu użyliśmy danych pochodzących z badania BECKER (Badania ekonomicznych uwarunkowań celów i kierunków alokacji nakładów 1 na edukację realizowanych przez podmioty publiczne i prywatne w Polsce). Dane te pozwalają na kompleksową analizę prywatnych i publicznych nakładów, wskazując jednocześnie na ich wzajemne powiązania. Takie podejście umożliwia uwzględnienie specyfiki usługi edukacyjnej, która ma wymiar lokalny – realizowana jest w konkretnej placówce i kierowana do uczniów mieszkających w jej okolicy (w danym samorządzie terytorialnym).
Badanie BECKER realizowane było na terenie dziewięciu celowo dobranych powiatów, zlokalizowanych w różnych województwach w Polsce.
Dane i informacje w ramach badania BECKER zbierane były od różnych podmiotów i osób, które mają wiedzę o nakładach na edukację i ich uwarunkowaniach:
- samorząd (władze lokalne szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego, radni, urzędnicy odpowiedzialni za oświatę),
- publiczne i niepubliczne szkoły i przedszkola (dyrektorzy i nauczyciele),
- podmioty publiczne i niepubliczne wspomagające działania oświatowe (m.in. poradnie psychologiczno-pedagogiczne, kuratoria, CKU, CKP, placówki pozaszkolne, stowarzyszenia działające na rzecz edukacji, przedsiębiorstwa zaangażowane w kształcenie zawodowe),
- ludność zamieszkująca powiat,
- gospodarstwa domowe z dziećmi w wieku 3–19 lat (rodzice i opiekunowie, dzieci w wieku 3–19 lat).
Badania w terenie realizowano w latach 2012–2014, a większość zgromadzonych informacji dotyczy roku szkolnego 2012–2013 i roku budżetowego 2012 – te lata będą przedmiotem analiz w niniejszym raporcie.
W raporcie zaprezentowano pierwsze wyniki badania BECKER. Jednocześnie obok danych pochodzących bezpośrednio z badania korzystamy z informacji ze statystyki publicznej. Otrzymujemy dzięki temu obraz wydatków odpowiednio prywatnych i publicznych w Polsce od ogółu – poziomu regionalnego, do szczegółu – poziomu poszczególnych jednostek i samorządów. Takie podejście po pierwsze pokazuje, że badanie BECKER wprowadza niezbędne uszczegółowienie analiz wcześniejszych, które jest potrzebne dla lepszego zrozumienia mechanizmów alokacji środków prywatnych i publicznych. Po drugie wpisuje się w regionalne podejście polityki Unii Europejskiej – kiedy to na regionach spoczywa istotny ciężar prowadzenia polityki spójności i rozwoju, której ważnym narzędziem jest edukacja.
Zmiany w sieci szkół ponadgimnazjalnych w latach 2007-2013
- Opublikowano: 10 Lis 2015
Jak bardzo zmieniła się sieć szkół ponadgimnazjalnych od 2007 r. i jak samorządy nią zarządzają? W jaki sposób licea konkurują o uczniów i jakich szkół nam przybywa? – o tym traktuje raport Instytutu Badań Edukacyjnych pt. Zmiany w sieci szkół ponadgimnazjalnych w latach 2007-2013. W tym okresie spadła liczba uczniów i wzrosło zainteresowanie młodzieży nauką w technikach.Szkoły ponadgimnazjalne są rzadziej niż szkoły podstawowe i gimnazja rozmieszczone w przestrzeni, gdyż zakłada się, że na tym etapie kształcenia to nie fizyczna bliskość szkoły jest najważniejsza, lecz jej profil i jakość nauczania. Są znacznie częściej położone w dużych miastach albo w ich pobliżu. Prowadzą je powiaty. Często funkcjonują w ramach zespołów szkół (licea ogólnokształcące rzadziej). To jedyny etap oświaty, w którym występuje powszechna konkurencja szkół o uczniów i uczniów o miejsca w szkole.
W okresie od 2008 do 2013 roku odnotowano 1793 zmiany w sieci niemal sześciu tysięcy szkół ponadgimnazjalnych, obejmujących licea ogólnokształcące, technika i zasadnicze szkoły zawodowe (dane dostępne są dla lat 2007-2013, więc można analizować zmiany sieci od roku 2008 do 2014, wykorzystywane dane pochodzą z wrześniowych spisów Systemu Informacji Oświatowej). Najczęstszą zmianą była likwidacja szkoły (44% zmian), podczas gdy otwarcie szkoły to 32% zmian. Najwięcej zmian (48% wszystkich zmian) dotyczyło liceów ogólnokształcących; zmian w sieci techników i ZSZ było mniej więcej tyle samo (około 26%). Ponad połowa zmian w sieci ZSZ to była likwidacja szkoły (najwyższy taki wskaźnik wśród analizowanych typów szkół).
Zmian w sieci liceów ogólnokształcących dokonała połowa powiatów, a w sieci zasadniczych szkół zawodowych prawie 60% powiatów. Najrzadziej dochodziło do zmian w sieci techników – 2/3 powiatów niczego tu nie zmieniło.
Kompetencje polonistyczne trzecioklasistów
- Opublikowano: 4 Gru 2015
W niniejszym raporcie zaprezentowano oraz omówiono wyniki polonistycznej części badania Kompetencje trzecioklasistów (K3), przeprowadzonego w maju 2015 roku przez Instytut Badań Edukacyjnych.
Po przedstawieniu założeń badania omówione zostały wyniki ilościowe w podziale na umiejętności ogólne (odbiór tekstu oraz tworzenie tekstu), każda z kategorii została opisana wedle umiejętności szczegółowych (odbiór tekstu – wyszukiwanie informacji, wnioskowanie; tworzenie tekstu – treść, forma, język i styl, zapis). W dalszej części raportu znajduje się prezentacja i analiza jakościowa przykładowych odpowiedzi uczniów. Raport zamyka podsumowanie wyników oraz zestaw proponowanych rozwiązań mających na celu podnoszenie poziomu umiejętności uczniów szkół podstawowych w świetle badania K3.
Polonistyczna część badania Kompetencje trzecioklasistów 2015 (K3) koncentrowała się na umiejętnościach związanych z odbiorem tekstu o charakterze popularnonaukowym takich jak: wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji, syntetyzowanie informacji zaczerpniętych z różnych form przekazów (tekstu linearnego, tekstu w ramce), rozwiązywanie określonego problemu na podstawie interpretacji tekstu oraz tworzeniem dłuższej wypowiedzi pisemnej, gdzie zbadana została umiejętność argumentowania na poziomie podstawowym w oparciu o przytoczony fragment tekstu literackiego. Struktura całego testu objęła aspekt pragmatyczny języka, umiejętność posługiwania się językiem w zakresie czytania i pisania z uwzględnieniem kategorii ortograficznych, gramatycznych oraz leksykalnych.
Kompetencje polonistyczne piątoklasistów
- Opublikowano: 4 Gru 2015
W niniejszym raporcie zaprezentowano oraz omówiono wyniki polonistycznej części badania Kompetencje piątoklasistów (K5), przeprowadzonego w 2015 roku przez Instytut Badań Edukacyjnych.
- Na lekcjach nie ma przechodzenia od wiedzy gramatycznej do zrozumienia tekstu, nie uczy się niuansów, uczniowie nie zauważają żartu w tekście i wiele rzeczy rozumieją dosłownie - zauważa prof. Krzysztof Biedrzycki, lider Pracowni Języka Polskiego IBE, komentując wyniki badania.
- Zdecydowana większość uczniów na koniec podstawówki potrafi napisać notatkę, niestety w gimnazjum i liceum nauczyciele uczniom notatki dyktują i w efekcie młodzież traci tę umiejętność - zauważył prof. Biedrzycki - apelujemy, niech nauczyciele bardziej zaufają uczniom. Prof. Biedrzycki podkreślił, że uczniowie potrafią argumentować.
Kompetencje matematyczne piątoklasistów
- Opublikowano: 4 Gru 2015
W niniejszym raporcie zaprezentowano oraz omówiono wyniki matematycznej części badania Kompetencje piątoklasistów (K5), przeprowadzonego w 2015 roku przez Instytut Badań Edukacyjnych.
Swoją formą i rodzajem użytych zadań badanie nawiązywało do sprawdzianu po szkole podstawowej, który od roku 2015 jest oparty na wymaganiach nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego.
Od 2009 roku w polskim systemie oświaty wdrażana jest nowa podstawa programowa. W kwietniu 2015 roku sprawdzian po szóstej klasie po raz pierwszy badał kompetencje dzieci, które od początku swojej edukacji uczyły się według nowej podstawy programowej. Sprawdzian ten ma nową formułę – jest podzielony na oddzielne części polonistyczną i matematyczną. Oprócz umiejętności szczegółowych z każdego z tych przedmiotów sprawdzane są także umiejętności opisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej. Dla matematyki są to: sprawność rachunkowa, umiejętność wykorzystania i tworzenia informacji, modelowania matematycznego, tworzenia strategii rozwiązania oraz prowadzenia prostego rozumowania i wnioskowania.
W części matematycznej badania znalazły się zadania sprawdzające wszystkie wymienione powyżej wymagania ogólne, poza umiejętnością wykorzystania i tworzenia informacji. Z kilku wcześniejszych badań prowadzonych przez Instytut Badań Edukacyjnych wynika, że ta umiejętność jest zdecydowania najlepiej opanowana przez uczniów szkoły podstawowej i wobec tego warto raczej skupić się na diagnozowaniu problemów, jakie mają uczniowie w zakresie pozostałych wymagań ogólnych.
W badaniu K5 wzięło udział 5769 szkół podstawowych z terenu całej Polski. W szkołach tych zestawy zadań z języka polskiego i matematyki rozwiązywało łącznie 153 683 uczniów. Ponieważ, zgodnie z założeniami, udział szkół w badaniu był dobrowolny, nie była to próba ani losowa ani celowa, ale jej liczebność jest tak duża, że pozwala uznać wyniki uzyskane w badaniu za miarodajne dla całej populacji.
