O badaniu

O badaniu

Mowa, czytanie i pisanie to podstawowe formy komunikacji językowej, pozostające ze sobą w ścisłym związku, zwłaszcza u progu edukacji. Kompetencje w tym zakresie będą warunkować kolejne sukcesy dziecka na różnych etapach i w różnych domenach edukacji.

Dzieci, ucząc się, bazują na tym, co już potrafią – od tego, jak radzą sobie z mową, czytaniem i pisaniem zależy łatwość, z jaką będą przyswajać wiedzę na kolejnych etapach edukacji.

Okres przedszkolny i wczesnoszkolny jest kluczowy dla rozpoznania indywidualnych możliwości dziecka, jego mocnych i słabych stron, a działania wspomagające rozwój, podejmowane w tym zakresie stwarzają największe możliwości zapobiegania wielu potencjalnym trudnościom.

Dobra diagnoza edukacyjna, dokonana przez nauczyciela, a także psychologa, pedagoga i logopedę jest ważnym krokiem ku wyrównaniu szans edukacyjnych, pozwalając odpowiednio wcześnie podjąć efektywne działania profilaktyczne wobec potencjalnych zaburzeń uczenia się. Podjęcie działań pomocowych w zakresie wspomagania rozwoju dziecka jest najbardziej efektywną i najtańszą formą pomocy, ma także konsekwencje wykraczające poza „czyste” szkolne osiągnięcia, zapobiegając wtórnym skutków emocjonalnym ewentualnych trudności, na jakie mogą napotkać dzieci rozpoczynające edukację „na słabszych pozycjach”.
Polskie poradnie psychologiczno-pedagogiczne nie dysponują jak dotąd nowoczesnymi narzędziami diagnostycznymi, które pozwoliłyby w kompleksowy sposób scharakteryzować kluczowe kompetencje komunikacyjne dziecka – mowę, czytanie i pisanie, a także sprawności poznawcze leżące u ich podstaw. Zespól SZU z IBE podjął się przygotowania koncepcyjnego, a także opracowania i standaryzacji baterii testów ukierunkowanych na charakterystykę wymienionych obszarów rozwoju.

Realizowane badanie pozwoli podnieść poziom wiedzy w omawianym wyżej zakresie, poprzez znalezienie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jaki jest poziom umiejętności w zakresie wczesnego czytania i pisania u dzieci na progu edukacji?
2. Jaki jest poziom szczegółowych sprawności językowych powiązanych z osiągnięciami w czytaniu i pisaniu u dzieci na progu edukacji szkolnej?
3. Jak najlepiej diagnozować dzieci, by wspomagać ich wczesną edukację w najbardziej trafny sposób?
4. Jak rozpoznawać dzieci, które wymagają dodatkowego wspomagania i działań pomocowych?

A także:

1. Jakich środków językowych używać w dobrej komunikacji z dzieckiem w szkole i w domu?
2. Jak rozwijać kompetencje komunikacyjne dzieci, by radziły sobie coraz lepiej – w szkole i w życiu? I w jaki sposób najlepiej pomagać tym dzieciom, które pozostają w tyle za rówieśnikami?

Odpowiedzi na te pytania umożliwią planowanie działań wspomagających wczesną edukację, jak i działań profilaktycznych oraz terapeutycznych – ich powstanie przyczyni się zatem do wyrównania szans edukacyjnych dzieci na starcie szkolnym.

Cele badania

Cele badania

Głównym celem badania jest opracowanie narzędzi specjalistycznych do diagnozy funkcji poznawczych leżących u podstaw czytania i pisania oraz rozwoju językowego dzieci na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

Rezultatem projektu będzie powstanie zarówno narzędzi przesiewowych dla nauczycieli, jak i narzędzi diagnostycznych dla specjalistów – psychologów oraz logopedów.

W ramach badań normalizacyjnych możliwe też będzie oszacowanie częstości występowania ewentualnych deficytów w rozwoju poznawczym, które mogą stanowić czynniki ryzyka zaburzeń uczenia.

Metodologia

Metodologia

W badaniu wezmą udział dzieci, ich rodzice lub opiekunowie prawni oraz nauczyciele. Do badania wylosowano 114 szkół oraz 69 przedszkoli z całej Polski.

W przedszkolach badaniami objętych zostanie 600 czteroletnich dzieci oraz 900 uczniów uczęszczających do oddziałów rocznego przygotowania przedszkolnego (tzw. zerówek). W szkołach zaplanowano przebadanie: 900 uczniów oddziałów rocznego przygotowania przedszkolnego, 1 800 uczniów klas pierwszych oraz 200 uczniów klas drugich i trzecich.

Dzieci będą brały udział w badaniach indywidualnych (3-5 spotkań) z wykorzystaniem specjalistycznych testów psychologicznych, służących diagnozie poziomu czytania i pisania oraz poziomu językowego dziecka, a także testów towarzyszących, m.in. do badania sprawności poznawczych, np. pamięci.

Rodzice dzieci wylosowanych do badania zostaną poproszeni o wypełnienie papierowych kwestionariuszy na temat rozwoju dziecka, natomiast rodzice uczniów z oddziałów rocznego przygotowania przedszkolnego oraz klas pierwszych wezmą dodatkowo udział w wywiadzie kwestionariuszowym.

Nauczyciele uczniów z oddziałów rocznego przygotowania przedszkolnego oraz klas pierwszych zostaną poproszeni o wypełnienie papierowego kwestionariusza na temat uczniów wylosowanych do badania.