O badaniu

Mowa, czytanie i pisanie to podstawowe formy komunikacji językowej, pozostające ze sobą w ścisłym związku, zwłaszcza u progu edukacji. Kompetencje w tym zakresie będą warunkować kolejne sukcesy dziecka na różnych etapach i w różnych domenach edukacji.

Wczesna, oparta na najnowszej wiedzy diagnoza edukacyjna, jest ważnym krokiem ku wyrównaniu szans edukacyjnych, pozwalając odpowiednio wcześnie podjąć efektywne działania profilaktyczne wobec potencjalnych zaburzeń uczenia się. Polskie poradnie psychologiczno-pedagogiczne nie dysponują, jak dotąd, bazującym na nowoczesnych technologiach narzędziem diagnostycznym, które pozwoliłyby w kompleksowy sposób ocenić funkcje fonologiczne dziecka, leżące u podstaw nauki czytania i pisania.

Zespół Specyficznych Zaburzeń Uczenia się z IBE podjął się przygotowania koncepcyjnego diagnozy funkcji fonologicznych, a także opracowania nowoczesnej baterii komputerowych testów o nazwie Komputerowa Ocena Funkcji Fonologicznych FUNFON.

Bateria ta służy pomiarowi wybranych aspektów przetwarzania fonologicznego, takich jak:

• słuch fonemowy czyli zdolność do identyfikowania głosek różniących się minimalnie, czyli jedną cechą tzw. dystynktywną,
• umiejętność wyodrębniania i identyfikacji w słowach cząstki nagłosowej (tzw. aliteracji), o różnej strukturze: fonemowej, sylabowej, śródsylabowej,
• umiejętność rozpoznawania rymów,
• przetwarzanie fonologiczne na poziomie sylaby i głoski.

W teście wykorzystywane są zarówno słowa prawdziwe (z języka polskiego) jak i tzw. pseudosłowa.

W efekcie badania powstało narzędzie w formie testu komputerowego, który służy do oceny funkcji językowych, leżących u podstaw nauki czytania i pisania. Test jest przeznaczony dla dzieci uczęszczających do oddziału rocznego przygotowania przedszkolnego (RPP) oraz I klasy.

Cele badania

Głównym celem badania jest opracowanie oraz pilotaż psychometryczny testu Komputerowa Ocena Funkcji Fonologicznych FUNFON - specjalistycznego narzędzia do diagnozy funkcji fonologicznych leżących u podstaw nabywania umiejętności czytania i pisania. Test składa się z 10 zadań mierzących wybrane funkcje fonologiczne. Test jest przeznaczony do diagnozy dzieci na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

Efektem badań pilotażowych będzie przygotowanie ostatecznej wersji komputerowego narzędzia diagnostycznego dla specjalistów – psychologów, zatrudnionych w systemie oświaty szczególnie w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w celu poszerzenia indywidualnych diagnoz uczniów.

Metodologia

Test Komputerowa Ocena Funkcji Fonologicznych FUNFON jest testem komputerowym – dlatego też została stworzona specjalna aplikacja, która odpowiada za prezentację zadań, instrukcji wyjaśniających sposób ich wykonania oraz obsługę testu włącznie ze zbieraniem wyników i ich prezentacją. Wersja elektroniczna zadań językowych pozwala na dokładną standaryzację warunków badania – pozwala na kontrolę zmiennych związanych z tempem prezentacji materiału językowego czy interwałami pomiędzy poszczególnymi bodźcami. Przygotowanie zadań w wersji elektronicznej umożliwia precyzyjny pomiar czasu reakcji na zadania testowe, co może być ważnym wskaźnikiem diagnostycznym.

W badaniu wezmą udział dzieci oraz ich rodzice lub opiekunowie prawni. Do badania wylosowano 16 szkół z całej Polski.

Badaniami objętych zostanie 500 dzieci uczęszczających do oddziałów rocznego przygotowania przedszkolnego (tzw. zerówek) oraz klas I, II i III. Dzieci będą brały udział w 3 badaniach indywidualnych z wykorzystaniem testu FUNFON, specjalistycznych testów psychologicznych, służących diagnozie poziomu czytania i pisania, a także testów towarzyszących, m.in. do badania sprawności poznawczych, np. pamięci roboczej (z zastosowaniem tabletu).

Rodzice dzieci wylosowanych do badania zostaną poproszeni o wypełnienie kwestionariusza na temat rozwoju dziecka.