Rynek pracy a kompetencje Polaków – wybrane wyniki badania postPIAAC
- Opublikowano: 14 Kwi 2016
Posiadane przez Polaków kompetencje oraz wykształcenie mają istotne znaczenie dla ich funkcjonowania na rynku pracy. Dotyczy to w szczególności takich zagadnień jak mobilność edukacyjna czy przejście z edukacji na rynek pracy. Ważnym aspektem uczestnictwa na rynku pracy jest także forma zatrudnienia, w tym często podnoszony w debacie publicznej w Polsce w ostatnich latach temat umów nietypowych – m.in. umów cywilnoprawnych oraz umów na czas określony.
Przeprowadzone w Instytucie Badań Edukacyjnych badanie postPIAAC jest badaniem panelowym, co pozwala na zbadanie wybranych aspektów mobilności Polaków. Raport składa się z trzech części.
W części pierwszej przedstawione są podstawowe informacje o badaniu postPIAAC, dotyczące realizacji badania oraz zastosowanego narzędzia badawczego.
W części drugiej zaprezentowane są wyniki analiz dotyczących typów umów związanych z zatrudnieniem w zależności od wieku, wykształcenia oraz wykonywanego zawodu i branży zatrudnienia. Przedstawione są również analizy dotyczące tego, jak osoby zatrudnione na różnych typach umów wykorzystują swoje kompetencje, a także czy są aktywne w ich podnoszeniu i poszerzaniu. Z przeprowadzonych analiz wynika, że istnieją różnice w wykorzystywaniu umiejętności pracowników, pracujących na różnych typach umów. Osoby pracujące na podstawie umowy na czas nieokreślony częściej wykorzystują kompetencje informacyjne takie jak czytanie, pisanie, czy wykorzystywanie TIK. Wynik ten sugeruje, że miejsca pracy oferujące różne typy umów osobom o tych samych cechach społeczno-demograficznych i umiejętnościach różnią się zakresem obowiązków pracowników, mimo że osoby te pracują na analogicznych stanowiskach. Mniej intensywnemu wykorzystywaniu umiejętności przez pracowników na umowach czasowych towarzyszy również rzadsze uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez pracodawcę. Osoby pracujące na umowach czasowych mają więc mniej okazji nie tylko, aby wykorzystywać swoje kompetencje, ale także aby je podnosić. Różnice są szczególnie widoczne pomiędzy umową na czas nieokreślony a umowami cywilno-prawnymi. Mniejsza akumulacja indywidualnego kapitału ludzkiego może w przyszłości prowadzić do ograniczenia możliwości znalezienia pracy ze stałą umową.
Trzecia część raportu przedstawia sytuację osób młodych, które kończyły swoją edukację i wchodziły na rynek pracy w latach 2011-2015. Otrzymane wyniki wskazują na istotne zróżnicowanie skali mobilności w zależności od posiadanych kompetencji i poziomu wykształcenia. Osoby o niskich kompetencjach rozumienia tekstu i rozumowania matematycznego (grupa ryzyka) cechują się niższym prawdopodobieństwem zatrudnienia lub rozpoczęcia zatrudnienia w badanym okresie. Co więcej, są to osoby częściej znajdujące się w grupie nieuczących się i niepracujących (NEET), bez względu na uzyskany poziom wykształcenia. Otrzymane wyniki wskazują również na bardzo niską mobilność edukacyjną osób, które uzyskały wykształcenie zasadnicze zawodowe – znaczna część tej grupy nie próbuje uzyskać wykształcenia na kolejnych poziomach, przez co także powiększyć swoje możliwości na rynku pracy.
