O badaniu

Bardzo trudno jest oszacować, ile dokładnie kosztuje rodziców edukacja dziecka, ponieważ w Polsce dane o nakładach gospodarstw domowych na edukację dzieci dostępne są w bardzo ograniczonym zakresie. Jedynym systematycznym źródłem danych na ten temat jest Badanie Budżetów Gospodarstw Domowych (BBGD), przeprowadzane przez Główny Urząd Statystyczny. Innymi źródłami są incydentalnie przeprowadzane sondaże opinii publicznej oraz badanie PISA. Nie są to pełne źródła informacji o wydatkach edukacyjnych i nie mogą one stanowić podstawy do rzetelnych oszacowań ze względu na swoje przeznaczenie do innych celów oraz samą specyfikę tych badań.

Jednocześnie problemem jest brak jednolitej i spójnej koncepcji metodologicznej badania wydatków edukacyjnych. Przyjęte we wspomnianych wyżej badaniach definicje wydatku edukacyjnego różnią się między sobą i nie obejmują wszystkich kategorii zakupów, które intuicyjnie łączymy z edukacją. Trudność w mierzeniu wydatków edukacyjnych wiąże się też między innymi z ich sezonowością oraz "kumulowaniem się" - przypisanie nakładów na kształcenie konkretnej osobie jest trudne, jeśli w gospodarstwie domowym kształci się więcej niż jedna osoba, a część nakładów ponoszonych jest wspólnie na zaspokojenie ich potrzeb edukacyjnych.

Cel badania

Badanie eksploracyjne "Wydatki edukacyjne gospodarstw domowych i ich uwarunkowania" było odpowiedzią na potrzebę uporządkowania tych zagadnień. Projekt był pierwszym etapem w szeregu działań planowanych do realizacji przez Zespół Ekonomii Edukacji, w tym posłużył jako badanie pilotażowe wydatków gospodarstw domowych przed badaniem BECKER (Badanie ekonomicznych uwarunkowań celów i kierunków alokacji nakładów na edukację realizowanych przez podmioty publiczne i prywatne w Polsce).

Głównym celem projektu była wstępna identyfikacja i ocena skali oraz struktury wydatków edukacyjnych gospodarstw domowych w kontekście ich sytuacji materialnej, cech demograficznych i położenia społecznego. Badanie stanowiło również pierwszą próbę zmierzenia się z problemami metodologicznymi związanymi z mierzeniem wydatków na edukację i pozwoliło opracować ich wstępną kategoryzację.

Wyniki badania zostały wykorzystane w raportach Zespołu Ekonomii Edukacji:

• Koszty edukacji od przedszkola do gimnazjum,
• Koszty edukacji ponadgimnazjalnej i policealnej,

a także posłużyły dopracowaniu metodologii badania BECKER w części poświęconej gospodarstwom domowym.

Metodologia

W pracy nad projektem wykorzystano:

• badania jakościowe – przeprowadzono 20 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z osobami najczęściej i w największym stopniu decydującymi o rozdysponowaniu środków w gospodarstwach domowych, w których znajdują się kształcące się lub objęte opieką osoby w wieku 3-24 lata,
• badania ilościowe – przeprowadzono 1 000 wywiadów kwestionariuszowych (CAPI) z osobami najczęściej i w największym stopniu decydującymi o rozdysponowaniu środków w gospodarstwach domowych, w których znajdują się kształcące się lub objęte opieką osoby w wieku 3-24 lata. Próba do badania ilościowego ma warstwowo-kwotowy charakter.

Dobór próby zarówno do badań jakościowych, jak i do badań ilościowych został skonstruowany na podstawie charakterystyk gospodarstw domowych: liczby osób w wieku 3-24 lata w gospodarstwie domowym, wieku dzieci, lokalizacji – klasy miejscowości i typu jednostki samorządu terytorialnego oraz wykształcenia matki/opiekunki.

Projekt był realizowany od początku grudnia 2011 roku do lutego 2012 roku. Badanie zrealizowała firma badawcza SMG/KRC wyłoniona w drodze przetargu publicznego.

Kontakt

Koordynator projektu w Zespole Ekonomii Edukacji: Małgorzata Kłobuszewska

mail: ibe@ibe.edu.pl