Od września nowa podstawa programowa w kształceniu ponadgimnazjalnym
- Opublikowano: 14 Wrz 2012
Największe zmiany dotyczą przedmiotów przyrodniczych i historii. IBE monitoruje proces wdrażania nowej podstawy w ramach swoich projektów badawczych.
.Po wprowadzeniu w roku szkolnym 2009/2010 nowej podstawy programowej uczą się dziś według niej po trzy roczniki w szkołach podstawowych i gimnazjach. Od września nowa podstawa zacznie obowiązywać w IV klasach szkół podstawowych i w szkołach ponadgimnazjalnych.
Co uczeń ma wiedzieć i potrafić
Stara podstawa programowa koncentrowała się na opisie procesu kształcenia - czyli tego, co dzieje się na lekcjach i z jakim materiałem uczeń ma się zapoznać. Nowa określa to, co uczeń powinien wiedzieć i potrafić. Opisuje efekty uczenia się, które będą wymagane na koniec każdego etapu edukacyjnego. Kładzie większy nacisk także na kształcenie wnioskowania i rozumowania, czyli na rozwój tzw. umiejętności złożonych.
Wraz z nią istotnie zmieni się nauczanie przedmiotów przyrodniczych i historii w szkołach ponadgimnazjalnych. W pierwszej klasie uczniowie zakończą cykl nauczania, który rozpoczęli w gimnazjum. Zmiana ta dotyczy wszystkich typów szkół, nie tylko liceów. W ten sposób program „przerabiany” kiedyś w pośpiechu w trzy lata, będzie realizowany rok dłużej. W przypadku historii rok ten będzie poświęcony wyłącznie na tematykę związaną z dziejami najnowszymi, po 1918 r. Skorzystają na tym zarówno uczniowie jak i nauczyciele. Będzie wreszcie czas na spokojne omówienie i wyjaśnienie trudniejszych kwestii, dyskusje, ćwiczenia praktyczne z tekstami źródłowymi lub przyrodnicze eksperymenty.
Niezwykle ważną zmianą wprowadzoną wraz z reformą jest nowa formuła egzaminu na zakończenie gimnazjum. W kwietniu 2012 r. wszyscy uczniowie III klasy gimnazjum po raz pierwszy zdawali odrębne egzaminy z przedmiotów przyrodniczych oraz historii. Niewątpliwie podnosi to rangę obu przedmiotów w edukacji gimnazjalnej, o co od wielu lat zabiegali nauczyciele.
Przedmioty rozszerzone i bloki
Po I klasie szkoły ponadgimnazjalnej uczniowie wybiorą przedmioty, których będą się uczyć w zakresie rozszerzonym, czyli w wymiarze godzinowym znacznie większym niż dotąd. Możliwe są różne opcje, w zależności od oferty szkoły. Najczęściej jednak spotykaną jest podział na klasy humanistyczne, matematyczno – fizyczne, przyrodnicze.
Niezależnie jednak od wybranego profilu, uczniowie muszą uczyć się również innych przedmiotów, choć w nieco zmienionej od tradycyjnej formie – bloków tematycznych.
Dla humanistów będzie to przedmiot Przyroda. Z kolei ci, którzy wybiorą rozszerzone przedmioty przyrodnicze lub ścisłe, będą uczyć się przedmiotu „Historia i społeczeństwo. Dziedzictwo epok”.
Blok historyczny umożliwi nauczycielom wybór trzech wątków tematycznych i zbudowanie własnego programu nauczania. Obowiązkowo nauczany będzie czwarty wątek - „Ojczysty Panteon i ojczyste spory”. Minister edukacji Krystyna Szumilas podjęła taką decyzję po kwietniowej debacie u prezydenta Bronisława Komorowskiego. Odpowiednie zmiany wprowadzono juz do rozporządzenia. O tym, jak powinno wyglądać nauczanie tego wątku eksperci rozmawiali w Pałacu Prezydenckim na kolejnym spotkaniu, które odbyło się 29 sierpnia.
Nowa podstawa programowa zmienia również cykl kształcenia w szkolnictwie zawodowym. A kolejne zmiany, które czekają system w najbliższych latach, to dostosowanie egzaminu maturalnego do nowej podstawy. W 2015 r. odbędzie się on już w nowej formule, nad która trwają obecnie bardzo zaawansowane prace. IBE uczestniczy w tym przedsięwzięciu, podobnie jak brało udział w przeprowadzonej wspólnie z CKE Diagnozie Kompetencji Gimnazjalistów (grudzień 2011).
IBE monitoruje nauczanie
Instytut Badań Edukacyjnych monitoruje proces wdrażania nowej podstawy programowej. Rzeczywiste rezultaty jej wprowadzenia w zakresie przedmiotów przyrodniczych bada Pracownia Przedmiotów Przyrodniczych IBE w ramach „Laboratorium Myślenia – Diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce”. W październiku odbędzie się drugi cykl badania. Obejmie uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych. Po raz pierwszy będzie to młodzież, która w gimnazjum uczyła się według nowej podstawy programowej. Wyniki badania trafią do szkół biorących w nim udział. Dzięki temu nauczyciele będą wiedzieli, jaki zakres wiedzy opanowali uczniowie po gimnazjum i będą mogli lepiej dobierać metody nauczania.
Z kolei badanie o roboczym tytule „Laboratorium Myślenia - Historia”, prowadzone również wśród uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych, ma sprawdzać, na ile są przygotowani do dalszej edukacji historycznej. A zatem, czy posiadają oczekiwane (zapisane w podstawie programowej dla III etapu edukacji) umiejętności i wiadomości. Badanie jednocześnie pozwoli określić, czy wprowadzenie egzaminu z historii po szkole gimnazjalnej przyniosło oczekiwany skutek – zapewnienie porównywalności efektów kształcenia tak, by nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych mieli pewność, że ich uczniowie posiadają określone kompetencje i znajdują się w podobnym momencie edukacji historycznej.
Proces wdrażania nowej podstawy będzie też monitorowany dzięki „Badaniu realizacji nowej podstawy programowej w liceum”. Diagnoza mocnych i słabych stron realizacji powstanie dzięki wywiadom indywidualnym z nauczycielami, badaniom focusowymi z uczniami i obserwacjom lekcji.
IBE w ramach projektu systemowego Entuzjaści Edukacji wspiera pracę nauczycieli. Zespół dydaktyk szczegółowych prowadzi badania oraz tworzy materiały, które są pomocą dla pedagogów w pracy z nową podstawą programową. To m.in. scenariusze lekcji, czy zadania sprawdzające umiejętności uczniów. Inspiracją i wsparciem dla nauczycieli jest Baza Narzędzi Dydaktycznych dostępna na stronie eduentuzjasci.pl.
